BALANCEREN: HÈT KENMERK VAN EEN GOEDE PAARDENTANDARTS

Druk….. Niet druk in de zin van veel te doen hebben maar druk in de zin van piekbelasting (Engels: pressure).

Het loopt als een rode draad door de levens van onze paarden. Van een zadelmaker verwachten we dat hij een zadel aanmeet wat de druk van het ruitergewicht optimaal verdeelt over de rug van het paard. Van een bitfitter verwachten we dat die een bit aanmeet wat goed bij de mond van ons paard past zodat de (teugel)druk optimaal verdeeld wordt.
We schaffen anatomische hoofdstellen aan die de druk achter de oren en op de neusbrug zoveel mogelijk verdelen.
Van een hoefsmid verwachten we dat deze de paardenvoet zo balanceert dat de druk optimaal verdeeld wordt over de hele voet.
En van een tandarts verwachten we……..dat hij haken en punten wegvijlt.
Wacht even. Ik herhaal hem nog even: “van een tandarts verwachten we dat hij haken en punten wegvijlt”.
Huh?? Moet hier geen rekening worden gehouden met drukverdeling?

Jazeker wel! Sterker nog, het is het belangrijkste onderdeel van de gebitsbehandeling. Er wordt alleen door lang niet alle tandartsen rekening mee gehouden. Ook veel paardeneigenaren zijn er niet bekend mee.

Gevolgen van een verkeerde drukverdeling

Het is voor een paard belangrijk dat de druk gelijkmatig verdeeld wordt over alle kiezen. Een paard maakt duizenden kauwbewegingen per dag, als hij dat doet met een gebit waarin bijvoorbeeld de druk teveel achterin zit, dan heeft dat invloed op heel veel systemen. De belangrijkste gevolgen zijn:

• Schade aan het gebit: de kiezen waar een grotere druk op zit krijgen klap op klap bij iedere kauwbeweging wat kan resulteren in o.a. gebroken kiezen, loszittende kiezen, tandvleesontsteking (pariodontitis) of kiezen die van elkaar af gaan staan waardoor ruimte tussen de kiezen ontstaat (diastasen) waar voer zich in ophoopt. In ernstige gevallen kunnen bovenstaande problemen resulteren in een kieswortelontsteking.

• Overbelasting van het kaakgewricht (TMJ): door de continue piekbelasting op een klein deel van het gebit raakt het kaakgewricht overbelast. Dit zorgt voor pijn bij iedere kauwbeweging die het paard maakt. Met een pijnlijk kaakgewricht zal het paard ook minder goed kunnen nageven met rijden. Het kaakgewricht is verbonden aan het tongbeen wat zorgt voor het volgende probleem….:

• Spanning rond het tongbeen: aan het tongbeen zijn 2 belangrijke halsspieren gehecht. De M. Sternohyoideus loopt van het tongbeen naar het borstbeen. De M. Omohyoideus loopt van het tongbeen naar de binnenkant van het schouderblad. Als de tong gespannen is werkt dat direct door in deze spieren en zorgt dit voor verminderde beweeglijkheid in het schoudergebied en van het borstbeen. Problemen met schoudermobiliteit kunnen tot compensaties in het hele paardenlichaam leiden.

Al met al dus een hoop ongemak voor het paard wat niet beperkt wordt tot het gebit maar zijn weerslag heeft op het hele lichaam. 

De oplossing: balanceren

De belangrijkste opdracht voor een paardentandarts is dan ook (behalve het vijlen) goed BALANCEREN. Balanceren is echt het toverwoord voor een goede gebitsbehandeling.
Met balanceren zorg je ervoor dat de druk gelijkmatig verdeeld wordt over alle kiezen zodat er geen sprake is van piekbelasting op één of meer delen van het gebit. Ook de snijtanden worden in de totale balans meegenomen.

Hoe gaat dat dan precies in zijn werk?

Het balanceren vindt plaats ná het vijlen, dus als de mondklem uit is. Met een wangspreider (of met de hand) wordt de wang een beetje naar de zijkant gehaald zodat er een vrij zicht is langs de kiezenrij. Met een sterke lamp wordt langs de kiezenrij naar achteren gekeken. Vervolgens wordt de onderkaak bewogen ten opzichte van de bovenkaak om te zien waar zich nog eventuele drukpunten bevinden. Een kies kan bijvoorbeeld een fractie meer uitsteken met meer druk en weerstand op deze ene kies als gevolg.
Of er blijkt nog een randje op een kies te zitten welke een obstructie vormt voor de natuurlijke kauwbeweging. Vervolgens worden er correcties gedaan.
Omdat het om minimale hoogteverschillen gaat, zijn het heel kleine correcties. Tussendoor wordt steeds gecheckt of de correctie voldoende is. Dit proces van corrigeren en checken gaat net zolang door totdat de drukverdeling optimaal verdeeld is over alle 12 de kiezen en de kiezenrijen soepel over elkaar gaan.

Zelf voelen

Heb je wel eens een vulling gehad? Balanceren is te vergelijken met de procedure van een vulling bijwerken bij mensen. Na het plaatsen van de vulling moet je op een carbonpapiertje bijten. Dit doet de tandarts om te kijken of de vulling nog wat uitsteekt t.o.v. de andere kiezen. In dat geval zal er één puntje op het carbon te zien zijn. Dit voelt erg vervelend. Voor een paard geldt dit net zo. Als er één of meerdere kiezen teveel druk vangen dan voelt hij dat bij iedere kauwbeweging. Jouw tandarts zal vervolgens de vulling net zolang bijwerken (en tussendoor moet je steeds op het papiertje bijten) totdat er netjes 8 puntjes op het carbon te zien zijn en de vulling niet meer uitsteekt. Bij een paard kan geen carbonpapiertje gebruikt worden want door de zijwaartse kauwbeweging is dat papiertje zo weer weg ;-). Maar door de kaakhelften op elkaar te zetten en ten opzichte van elkaar te bewegen kun je hetzelfde effect bereiken.

De mond moet hiervoor wel goed gesloten zijn, dit is essentieel. Jouw tandarts heeft, toen je met je mond open lag, ook al naar beste kunnen de vulling zo veel mogelijk bijgewerkt. Maar de echte finetuning kan pas als je de mond sluit.
Dat is bij paarden net zo. Als de mond open is (bijvoorbeeld met een klem) dan kun je voor een groot deel alle oneffenheden bijwerken en kan het er voor het oog heel strak uitzien. Maar pas als de mond dicht is en de kaakhelften op elkaar staan kun je zien of het echt allemaal naadloos in elkaar past en kun je het gaan finetunen.

It’s all about pressure

Uit bovenstaande wordt hoop ik duidelijk dat een goede gebitsbehandeling veel meer inhoudt dan alleen het vijlen en dat zelfs lichamelijke problemen regelmatig terug te leiden zijn naar gebitsproblemen. En dan niet omdat er nog een haakje of scherp puntje zit (al kunnen deze ook voor problemen zorgen;-)) maar omdat de drukverdeling in het gebit dusdanig ongelijk is dat dit zorgt voor spanning in het hoofd, de nek en het schouder/borstgebied.

Een gebitsbehandeling is dus zeker geen kwestie van: haken en punten eraf vijlen, klem uit en klaar. Maar meer van: vijlen, klem uit en daarna begint het pas…..

Of, zoals mijn docent in Amerika altijd zegt: “It´s all about pressure.”

https://horseconnect.nl/balanceren-kenmerk-goede-paardentandarts/?fbclid=IwAR0wogS0eqxXExMed7rJp5BTep20K5B2o-pAoodg9vrhnH4wrDpEnZMEbjk

 

We stellen je voor : SASKIA TEN CATE

Mijn naam is Saskia ten Cate en ik ben werkzaam als paardentandarts. Ik heb mijn opleiding gevolgd aan de Academy of Equine Dentistry in Idaho (VS) en ben internationaal gecertificeerd bij de IAED (International Association of Equine Dentistry). Ik ben dit werk gaan doen omdat ik het welzijn van paarden heel belangrijk vind en ik dit graag wil verbeteren waar dat kan. In de praktijk komt dit erop neer dat mijn behandelingen zich kenmerken door rust en geduld en een respectvolle benadering van het paard. Ook angstige paarden kunnen op deze manier prima geholpen worden. Ik neem voor alle paarden die ik behandel ruim de tijd. Tevens ben ik aangesloten bij de NVVGP, dit is de Nederlandse Vereniging van Gebitsverzorging voor het Paard. 

Meer info vind je op www.paardengebitsbehandeling.nl